Polikistik over sendromu yani PCOS her kadının korkulu rüyası ve maalesef doğurganlık çağındaki her 100 kadından yaklaşık 8’inde görülüyor. Aynı zamanda birçok sağlık sorununa da eşlik eder.
Nedir bu PCOS?
İki yumurtalığa sahip kadın vücudunda, bu yumurtalıklar her adet döneminde, döllenmeye müsait tek bir olgun yumurta geliştirir. Yumurtanın gelişim süreci ve olgun hale gelmesi “follikül” ismi verilen içi sıvı dolu bir kesecikte tamamlanır. Aynı zamanda yumurtalıklar, bazı hormonları da üretirler. Bunlardan en önemlisi, kadınlık hormonu olarak bilinen östrojendir. PCOS’da genellikle yumurtlama yoktur. Buna bağlı olarak çoğunlukla gecikmeler şeklinde adet düzensizliği, tüylenme, ağırlık kazanımı, gebe kalamama veya normal kadınlara göre daha zor gebe kalma ve insülin direnci gibi farklı sorunlar ortaya çıkar. Yumurtlama düzensizliğinin sonucu olaraksa erkeklik hormonunda bir artış gözlenir.
PCOS ve Beslenme Tedavisi
Öncelikle polikistik over sendromlu kadınların endokrinoloji ve kadın doğum kontrolünden sonra mutlaka bir diyetisyen tarafından beslenme tedavisine alınması gerekmektedir. Yaygın olarak görülen insülin direncini kontrol altına almak için hekim tarafından ilaç tedavisi (Metformin) yapılabilir. Ağırlık kaybı, insülin düzeyinin düşmesine yardımcı olur. İnsülin düzeyinin düşmesi ile, erkeklik hormonu olan testosteron düzeyi düşme eğilimi gösterir ve sağlıklı yumurtlama olasılığı artar. Yani kısırlık ve adet sorunları düzelir, sivilce ve tüylenme azalır. Tüm bunların yanında, ağırlık kaybı ile şeker hastalığı, hipertansiyon ve kalp-damar hastalıkları gibi kronik hastalıkların riski düşmeye başlar. Burada unutulmaması gereken nokta polikistik over sendromlu kadınların, normal kadınlara göre ağırlık kaybetmeleri oldukça zor ancak imkânsız değildir.
Temel olarak beslenme tedavisi ilkeleri şöyle olmalıdır:
Bireysel özellikler dikkate alınarak enerji ihtiyacı belirlenir. Günlük alınması gereken enerjinin 200-500 kkal azaltılması ile beslenme tedavisine başlanması uygundur. İlk 6 ayda ağırlığın %5 oranında kaybı başarılı bir beslenme tedavisidir. Haftada 500 gram ağırlık kaybı ideal kabul edilmelidir.
Düşük yağlı süt ve süt ürünlerin kullanımı yararlı olur.
Düşük glisemik indekse sahip, posa içeriği yüksek ve tam tahıl ürünleri tercih edilmelidir.
Yüksek protein içeren beslenme modeli, insülin hassasiyetini düzeltmeye yardımcı olur.
Haftada 3 kez yağsız kırmızı et, haftada en az bir kez balık ve diğer günler tavuk veya hindi eti kullanılmalıdır. Haftada en az bir kez balık tüketimi omega-3 yağ asitlerinin alımı açısından önemlidir.
Günde en az 3 porsiyon meyve ve 2 porsiyon sebze tüketilmelidir. Meyve ve sebzeler; posa, vitamin ve mineral alımını ve doygunluk hissini arttırır.
Besinler 3 ana ve en az 3 ara öğün olarak tüketilmelidir. Kahvaltı öğünü kesinlikle atlanmamalıdır.
Yüksek enerji içeriğine sahip atıştırmalık besinlerden (şekerlemeler, çikolata, tatlılar, cipsler gibi) kaçınılmalıdır. Bu besinler, insülin düzeyini ve böylece açlık hissini arttırırlar. Alkol ve enerji içeriği yüksek meşrubat ve hazır meyve suları tüketilmemelidir.
Su tüketimi en az 2-2,5 litre olacak şekilde ayarlanmalıdır.
Düzenli egzersiz önemlidir. Günde en az 30 dakika tempolu yürüyüş, ağırlık kaybetme için yardımcıdır.
Dyt. Nazlı