Sağlıklı bir cildin görünümü rengi normal, hafif nemli, esnek ve kendine özgü kokuludur. Cildin doğal yapısı beslenme bozuklukları (yetersiz ve dengesiz), ultraviyole ışınlar, serbest radikaller, zehirli bazı maddeler ve mekanik etkenler bozar. Cilt sağlığında genetik yatkınlık, hormonal denge, immün sistem işlevleri, alerjik tepkimeler ve stres de önemli yer tutar.
Ergenlik çağındaki gençlerin en büyük sıkıntılarından bir tanesi sivilce problemidir. Sivilce kıl veya yağ bezlerinin yapısında uzun süre tekrarlayan iltihaplanmalar olarak tanımlanabilir. Hormonal değişikliklere bağlı olduğundan dolayı genellikle belirli zaman aralığında şikayetler artabilir. Akneye neden olacak spesifik bir yiyecek veya besin kaynağı yoktur ancak yapılan çalışmalarla kişinin tükettiği diyetin, hormon ve genetik yapıdan sonra akne oluşumuna sebep olan en önemli etken olduğu ortaya çıkmıştır. Fazla karbonhidrat ve yağ tüketimi cildin yağ salgısını arttırdığı bilinmektedir. Ancak yıllardır savunulan çikolatanın veya kakaonun akne üzerinde olumsuz etkisinin bulunmadığı son yıllarda raporlanmıştır. Omega 3 ve omega 6 yağ asitlerinın dengeli ve orantılı alınması akne oluşumunda olumlu yönde etki göstermiştir.
Yaşlanma döneminde ise derinin katmanlarından bazıları incelmeye başlar. Damar ağları zayıflayarak yeterli yağ ve su depolayamaz hale gelir. Bu durum elastikiye kaybına sebep olur. Ancak genç yaşlardaki beslenmeye dikkat edilmesi durumunda yaşlanma geciktirilebilir. Yani aslında cilt sağlığı vücudumuzdaki vitamin, mineral ve diğer besin maddelerinin yeterliliğinin bir göstergesidir. Cilt sağlığı ile doğrudan ilişkili besinleri ayrıntılı olarak inceleyecek olursak,
• İlk olarak proteinlerden bahsetmek doğru olacaktır. Protein gruplarından albümin vücutta su kaybının önlenmesi için çok önemlidir. Vücuda yetersiz protein alımında kuru, çatlak ve elastikiyetini kaybetmiş bir deri oluşur. Proteinden fakir beslenen özellikle 1-4 yaş arası beslenme bozukluğu olan çocuklarda büyüme ve gelişmenin yanı sıra cilt sağlığı da bozulur. Böyle bir durum karşısında hayvansal ve bitkisel kaynaklı yeterli miktarda protein alımı tedavide ciddi önem taşımaktadır.
• Cilt sağlığında önemli diğer besin öğelerinden biri ise yağlardır. Elzem yağ asitlerinden omega 3, omega 6 ve omega 9 doğrudan hücre yapısına ve dolayısıyla cilt yapısına girer. Ciltleri kuru ve inflamasyonu eğilimli kişilerde siyah ve beyaz noktalar rastlanmaktadır. Bu durum ise elzem yağ asitleri yetersizliğine bağlanmaktadır.
• Yağda çözünen A vitamini (retinol) cilt sağlığı devamında çok önemlidir. Yetersizliğinde deri lezyonlarının oluşumuna, kuruluğa, çatlaklara ve saç kaybına rastlanır. Ancak A vitamininin yüksek doz desteğinin toksik etki yapacağı unutulmamalıdır. Akne ve sedef hastalığı gibi durumlarda tedavide A vitamin bileşikleri kullanılır. Düzensiz yağ toplanması lenfatik ve bağ dokusu bozuklukları sonucu portakal kabuğu gibi selülit denen yapı bozukluklarını ortaya çıkarır ve tedavisinde yine A vitamininin retinol formunun bu yapıyı düzelttiğine dair birçok çalışma bulunmaktadır.
• Yağda çözünen K vitamini gözaltı leke ve siyah halkalarını da azalttığına dair raporlar bulunmaktadır.
• E vitamini antioksidan özelliğinden dolayı epitel dokuyu korur. Ciltte oluşan ve ileri yaşlarda daha sıklıkla görülen lekelere karşı ve güneş lekelerinde tedavi aşamasında kullanılmaktadır.
• Suda çözünen C vitamini ise kolejen ve çapraz bağların oluşumunu sağlar. Ciltte oluşan yaraları önlemekte ve cilt yüzeyinin düzgünlüğü sağlamaktadır. Ayrıca varis oluşumunun önlenmesinde ve tedavisinde de kullanılmaktadır. Cilt renginin dengelenmesini sağlayan C vitamini sedef ve akne tedavilerinde kullanılır
• Bakır minerali vücuttaki birçok enzim sisteminin yapısında bulunmaktadır. Bakır, çinko ve C vitamini ile birlikte cildi alttan destekleyen lif ve elastinin gelişimine yardımcı olur. Böylece cildi sıkılaştırır.
• Çinko immün sistemdeki etkinliğinden dolayı yetersizliğinde deri lezyonları oluşur. Eksiliğinde egzama, diyare, saç dökülmesi ve tırnak gelişiminin normal olmamasına sebep olabilir
• Selenyum ise cildi oksidatif sitrese karşı koruyan glutatyon peroksidaz enzimininin yapısında bulunur ve cilt kanserlerini önlemede anahtar rol oynadığı ileri sürülmektedir
Peki cilt sağlığı için hangi değişiklikleri yapalım diyette?
✔︎ Omega 3 yağ asitlerini diyette arttırmak! Omega 3 en fazla balık, ceviz ve keten tohumunda bulunmaktadır. Balık tüketimini haftada 2 kere 150 gr olarak ayarlamalı, her gün en az 4 tam ceviz tüketilmeli ve ezilmiş veya öğütülmüş keten tohumunu yoğurtlarımıza veya yulaf lapalarının içine ilave edebiliriz.
✔︎ Günlük kilo başı 30 ml su tüketilmeli.
✔︎ C ve E vitamininin antioksidan takviyesi için beslenme düzenine bezelye, karnabahar, brokoli,brüksel lahanası, domates gibi sebzeler, kavun, erik, kivi, nar, elma, böğürtlen ve turunçgil gibi meyveler ve kekik, zencefil ve fesleğen gibi baharatlar ilave edilmelidir.
Dyt. Beyza E.